Κέντρα αριστείας, η πειραματική νεύρωση της εκπαίδευσης και τα στρατόπεδα σχολικής εργασίας

Κάποιοι μαθητές και μαθήτριές μου θα δώσουν εξετάσεις (αν δεν έδωσαν ήδη, δεν ξέρω) για να περάσουν στα «κέντρα αριστείας» πρότυπα σχολεία-γυμνάσια. Γεμάτα άγχος με ενημέρωσαν ότι στις εξετάσεις αυτές εξετάζονται και στη Φυσική και ότι πέρσι είχε πέσει «φως» και «ηλεκτρομαγνητισμός».

Ακολουθώντας καθ’ όλη τη χρονιά ευλαβικά τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και τη θεωρητική παιδαγωγική στήριξη που προσφέρει το βιβλίο του δασκάλου σε συνεννόηση με τα παιδιά αποφασίσαμε από την αρχή της χρονιάς με ποια κεφάλαια θα ασχοληθούμε, μιας και είναι ανέφικτη η διδασκαλία όλης της ύλης, όπως ακριβώς ομολογούν και οι συγγραφείς του βιβλίου. Αυτό βέβαια στην περίπτωση που ακολουθήσεις το παιδαγωγικά αποδεκτό διδακτικό μοντέλο και προτιμήσεις την εμβάθυνση, την άσκηση στην περιέργεια, στην παρατήρηση, στην κριτική σκέψη, στη συνεργατικότητα, στην ανακάλυψη της γνώσης παρά την απομνημόνευση, την επίδειξη πειραμάτων ή και καθόλου πειραμάτων (συμβαίνει κι αυτό) οπότε και βγαίνεις «καθαρός» και ίσως και να καλύψεις όλη την ύλη.  Έτσι λοιπόν προκύπτουν πολλά προβλήματα και προβληματισμοί.

Οι μαθήτριές μου και οι μαθητές μου καλούνται να εξεταστούν εφ’ όλης της ύλης της Φυσικής τη στιγμή που δεν την έχουν διδαχτεί (όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών της Ελλάδας, αν όχι όλοι). Κι έτσι κάποιοι από αυτούς δίνουν ήδη χρήματα για ιδιαίτερα στη Φυσική, προκειμένου να εξεταστούν. Κι αυτό είναι το ένα. Από εδώ βγαίνουν κι άλλα στη φόρα.

Οι 12χρονοι μαθητές γίνονται αποτιμητές της χρησιμοθηρικής, ανταλλακτικής αξίας της γνώσης: «Μα, ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι περισσότερο σπουδαίο κεφάλαιο από το αναπνευστικό σύστημα ή το κυκλοφορικό», λένε εμφατικά και γεμάτα σιγουριά κάνοντας τον Αϊνστάιν και γενιές παιδαγωγών να στριφογυρίζουν στον τάφο τους.  ‘Η: «Α, ναι για πείτε αυτό! Κάτι τέτοιο έπεσε και πέρσι στις εξετάσεις!»Στο σπίτι οι γονείς πελάτες του εμπορεύματος με ανταλλακτική αξία «γνώση» τρελαίνονται στην ιδέα ότι τα παιδιά τους μπορεί να μην πετύχουν στις εξετάσεις εισαγωγής στα «κέντρα αριστείας» εξαιτίας μιας εμμονής σε παιδοκεντρικές – μαθητοκεντρικές αγκυλώσεις που ονομάζουν κάποιοι άχρηστοι «παιδαγωγικές προσεγγίσεις».

Αυτά που μέχρι χθες ο καταρτισμένος και ο μερακλής δάσκαλος έκανε με καμάρι και κόπο μέσα στην τάξη τείνουν να μετατραπούν σε στίγμα και ντροπή. Η εκπαιδευτική πολιτική στέλνει αντιφατικά σήματα στα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητές, δασκάλους, γονείς) κάνοντάς τους όλους να βιώνουν «πειραματική νεύρωση» και το όλο εκπαιδευτικό σύστημα να παρουσιάζεται ως μια προσωπικότητα τύπου Τζέκιλ και  Χάιντ. Από τη μια δεν έχει αναθεωρήσει τους σκοπούς και τους στόχους της εκπαίδευσης και τα αναλυτικά προγράμματα προς την εντατικοποίηση, το ξεσκαρτάρισμα, το ντρεσάρισμα, τη μετρήσιμη αποτελεσματικότητα και τον μπιχεβιορισμό και από την άλλη όλες της οι πολιτικές ωθούν προς αυτές τις κατευθύνσεις.

Θα πει βέβαια κάποιος ότι η αναδιάρθρωση-εξάρθρωση της εκπαίδευσης βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματά της και δεν έχει εξολοθρεύσει ακόμα τα αναχρονιστικά κατάλοιπα μιας κάποιας προοδευτικής και ανθρωποκεντρικής παιδείας. Σωστό. Αλλά υποψιάζομαι ότι βρίσκεται και κάτι ακόμα πιο ποταπό πίσω από αυτή την πρακτική της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Αφήνοντας τα πράγματα να σέρνονται, χωρίς η ίδια να απαγορεύσει ρητά ή έστω να ανακαλέσει τον όποιο προοδευτισμό στα πλαίσια της εκπαίδευσης, ουσιαστικά περιμένει όλο το εκπαιδευτικό οικοδόμημα να καταρρεύσει από μόνο του κάτω από το βάρος των αντιφάσεών του, των γονεϊκών διαμαρτυριών για τη μη μετρήσιμη, ανταλλάξιμη, χρησιμοθηρική αποτελεσματικότητά του, της παραίτησης των εκπαιδευτικών, πραγματικής ή και ηθικής, έτσι ώστε σαν ώριμο φρούτο να πέσει στα χέρια αρπάγων ιδιωτικών συμφερόντων, αγοραστών και πωλητών της γνώσης. Εκεί, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η διαβόητη «αξιολόγηση».

Ύστερα το γενικό σιωπητήριο θα έχει επιβληθεί, η μεταμόρφωση του σχολείου σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας θα έχει συντελεστεί. Η εικόνα (του σχολείου, του δασκάλου, του μαθητή) και η διαχείρισή της θα είναι η ύψιστη μέριμνα της δουλειάς μέσα στη σχολική αίθουσα, κι ίσως κι έξω από αυτήν, η οποία θα έχει μετατραπεί πλέον σε ένα εξαντλητικό εργοτάξιο κοινωνικού δαρβινισμού και αποκλεισμού.

Και σε μένα και σε σένα, δάσκαλε, δεν θα έχει απομείνει παρά ο δρόμος της αντίστασης ή της παραίτησης.

Σου έβαλαν τα γυαλιά, Νίκο

Σε μία τάξη δημοτικού το θέμα ήταν αυτό:

Τα παιδιά έγραψαν:

«Θέλω να έρθετε κύριε δήμαρχε στη θέση αυτών των ανθρώπων. Σκεφτείτε πώς περνάνε αυτοί οι άνθρωποι  με το φόβο.»  Γ.Κ μαθήτρια

«Νομίζω πως ο διωγμός αυτών των ανθρώπων σε άλλο κράτος θα προκαλέσει θάνατο ή βάσανο σε αυτούς και τις οικογένειές τους.  ….. Γι αυτό το λόγο δεν πρέπει να φύγουν οι πρόσφυγες γιατί άνθρωποι είναι κι αυτοί σαν και μας. Γιατί κάθε άνθρωπος αξίζει κάτι περισσότερο από αυτό που έχει.» Α.Σ μαθητής

«Φανταστείτε να ήσαστε εσείς από αυτούς τους πρόσφυγες και ο δήμαρχος αυτής της περιοχής ήθελε να σας διώξει και να πάτε στη χώρα που δεν μπορείτε να ζείτε. Το σωστό είναι να τους βοηθήσουμε να φτιάξουν τη ζωή τους καλύτερα. Γιατί θα μας θεωρούνε κακούς ανθρώπους και ότι η περιοχή αυτή δεν είναι καλή για να ζήσουν.» Α.Σ μαθητής

«Ακόμα θα θέλαμε να μας βοηθήσετε να διευκολύνουμε τον τρόπο ζωής αυτών των ανθρώπων επειδή θα έχουν περάσει πολλά προβλήματα όπως η φτώχια κι ο ρατσισμός. …. να δώσετε το καλύτερο παράδειγμα σε όλους για να έχουμε όλοι ένα αίσιο τέλος.» Ε.Κ μαθήτρια

«Θα σας άρεσε εσάς να ζείτε σε μια χώρα χωρίς νερό, χωρίς φαγητό, χωρίς σπίτι και χωρίς κανένα από τα βασικά αγαθά που χρειάζεται ένας άνθρωπος για να ζήσει ανθρώπινα; Νομίζουμε ότι όλοι αυτοί οι πρόσφυγες δεν πρέπει μόνο να μείνουν στη χώρα μας, αλλά και να καλυτερέψει η ζωή τους.» Ν.Π μαθητής

«Οι άνθρωποι αυτοί έχουν μεταναστεύσει από τη χώρα τους για να βρουν κάτι καλύτερο σε μια άλλη χώρα αλλά συμβαίνει το αντίθετο. …. Εκεί που ζούσαν μπορεί να υπήρχε πόλεμος, οικονομική εξαθλίωση, πολιτική δίωξη»  Κ.Π μαθήτρια

«Αν ήσασταν στη θέση τους δεν θα σας άρεσε και δεν θα θέλατε να σας διώξουν και να πεθάνετε από την πείνα. Αν ήμουν στη θέση σας χωρίς δεύτερη κουβέντα θα τους έδινα μέχρι και στέγη για να μείνουν.» Κ.Γ. μαθήτρια

«…οι περισσότεροι πρόσφυγες μένουν στους δρόμους και έχουν παιδιά. Τα παιδιά όμως όταν αρρωσταίνουν χρειάζονται φάρμακα, ζεστασιά και πολλή προσοχή. … κανένας δεν θα ήθελε να είναι στη θέση τους . Βοηθήστε κι εσείς να τους φτιάξουμε μια νέα ζωή στη ζεστασιά, την αγάπη κι όχι στον διωγμό και στη φτώχεια.» Χ.Μ μαθήτρια

«Όμως δεν πρέπει να μείνουμε εκεί, γιατί κάθε καθώς πρέπει δήμαρχος πρέπει να φροντίζει οι άνθρωποι που ζουν στον δήμο του να ενταχθούν στην κοινωνία, να καλύψουν τις βιολογικές τους ανάγκες και να ζουν χαρούμενα.» Β.Ν μαθητής

Σημείωση: Δεν είχε καν συζητηθεί το αποτρόπαιο γεγονός στο Φαρμακονήσι.

Πνευματική βία, πολιτιστική εισβολή μέσα στα σχολικά βιβλία

Η τελευταία παράγραφος του κεφαλαίου «Η οικονομική ζωή» από το εγχειρίδιο Ιστορίας της Στ’ δημοτικού (http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-F114/520/3382,13626/)

Μια παράγραφος. Μια τόση δα παράγραφος. Καλογραμμένη. Με άψογο συντακτικό και ορθογραφία. «Τι να υπογραμμίσουμε κυρία;» Τίποτα, απαντώ, ενώ ήθελα να πω να τη διαγράψουν ολόκληρη. Η αυτοκριτική μετά. Είναι πιο δύσκολη.

Επιστροφή στην παράγραφο.

Τι λέει:

• Ότι την «οικονομική άνθηση» την απόλαυσαν οι Έλληνες, αφού βελτίωσε τη ζωή τους. Όλοι οι Έλληνες; Κάποιοι Έλληνες; Ποιοι ‘Ελληνες; Προφανώς όλοι οι Έλληνες. Επειδή, προφανώς από την ιστορική στιγμή («παραμονές της Μεγάλης Επανάστασης του 1821»)  που τα οικονομικά των εμπόρων και των εφοπλιστών της εποχής ήταν ανθηρά, όλοι οι Έλληνες περνούσαν ζωή χαρισάμενη κι είπαν να το ρίξουν στην επανάσταση, μιας και δεν είχαν τίποτα καλύτερο να κάνουν.
• Ότι από την τάξη αυτή των πλουσίων εμπόρων και εφοπλιστών αναδείχτηκαν οι πρωταγωνιστές του ξεσηκωμού. Οι πρωταγωνιστές. Κι όχι μόνοι τους. Είχαν και παρέα: «τους παραδοσιακούς ηγέτες» των υπόδουλων. Τους κοτσαμπάσηδες δηλαδή. Δεν ξέρω – δεν ξεκαθαρίζει – αν εννοεί και το ιερατείο της εποχής. Κοτσαμπάσηδες, αναδυόμενοι αστοί και ίσως και αρχιερείς, ίσως και ο πατριάρχης ο ίδιος, υπήρξαν οι πρωταγωνιστές της επανάστασης του 1821. Ωραιότατα. Οι οπλαρχηγοί και οι χιλιάδες των αγωνιστών θεώρησαν τιμή τους να δώσουν τη ζωή τους στον ένοπλο αγώνα για ελευθερία ως δευτεροκλασάτοι κομπάρσοι, κάτι σαν αναγκαίο ντεκόρ στην παράσταση που έδιναν οι πρωταγωνιστές.

Τι διδάσκει:

• Τους μαθητές και τις μαθήτριες αυτής της χώρας να σκέφτονται και να αποδέχονται ως αληθές το ανιστόρητο συμπέρασμα ότι την ιστορία την κινούν οι ισχυροί. Οι πλούσιοι και οι άρχοντες. Έτσι, με ευκολία αναπνοής θα δεχτούν και στη ζωή τους τον δευτεροκλασάτο – τριτοκλασάτο ρόλο του κομπάρσου της ζωής και της ιστορίας.
• Να μην αναρωτιούνται για τα προφανή και να αποδέχονται ως αληθινή την κατάφωρα ψευδή εικόνα ότι όλοι οι Έλληνες ήταν το ίδιο πράγμα και ζούσαν μέσα στις ίδιες συνθήκες, κάνοντας χρήση της θολούρας που γεννά η γενίκευση «οι Έλληνες». Όσο πιο θολή είναι η εικόνα, τόσο το καλύτερο για τους συγγραφείς του βιβλίου και τους εντολείς τους. Βλέπετε, προτιμούν την πιο απλοϊκή γνωστική διαδικασία της γενίκευσης από τη συνθετότερη και για πιο ώριμες προσωπικότητες διάκριση [το νήπιο γενικεύει («να ένα δέντρο»), το παιδί διακρίνει («να μια μηλιά»)].

Τι δεν θα ήθελε με τίποτα να πει, αλλά το λέει:

• Μα το προφανές. Ότι η ελληνική επανάσταση ήταν πρωτίστως ταξική επανάσταση. Επανάσταση που κινήθηκε από την αναδυόμενη αστική τάξη της εποχής, που αναζητούσε όχι μόνο περισσότερα προνόμια από την εξουσία αλλά την ίδια την εξουσία. Φυσικά, αν θέλαμε να κάνουμε μια τέτοιας προσέγγισης διδασκαλία, δεν θα διαλέγαμε τον κύριο Κολιόπουλο και την παρέα του, αλλά θα ανατρέχαμε στον Γιάννη Κορδάτο, για παράδειγμα, για μια διεξοδικότερη κι επιστημονική ανάλυση του θέματος.

…

Σήμερα μιλώντας για τη δημοκρατία και τη δικτατορία (μέρες που είναι) λέχθηκε από τους μαθητές ότι τα δικτατορικά καθεστώτα μετέρχονται της βίας προκειμένου να επιβιώσουν και να συνεχίσουν να καταπιέζουν. Πραγματικά, έτσι είναι. Όμως η απορία που προέκυψε από μια τέτοια παραδοχή ήταν τι είδους βία μπορεί να μεταχειριστεί οποιοσδήποτε θέλει να καταπιέσει αποτελεσματικά. Και μέσα στα πλαίσια αυτά της βίας εμφανίστηκε κάτι που το ονομάσαμε «πνευματική βία». Ο Paulo Freire το ονομάζει «πολιτιστική εισβολή»:

Οι εισβολείς επιβάλλουν τη δική τους κοσμοαντίληψη στα θύματα της εισβολής τους και ανακόπτουν τη δημιουργικότητά τους χαλιναγωγώντας την έκφρασή τους.

Paulo Freire, Η αγωγή του καταπιεζόμενου

Κι έρχεται αναπόφευκτο το ερώτημα. Την ώρα που καλείσαι να πλασάρεις «σκουπίδια» ή καλύτερα να μεταχειριστείς τα όπλα των εισβολέων στα μυαλά και την ηθική ανάπτυξη των νεαρών μαθητών σου, τι κάνεις; Πώς το διαχειρίζεσαι; Τέτοιες μέρες που ο τρόμος κι η ανασφάλεια σχεδόν μυρίζουν και κάνουν αποπνικτικό τον αέρα γύρω σου, τι κάνεις; Αρκεί να κάνεις παρατηρήσεις, ίσως αιχμηρές ίσως και όχι, επί του κειμένου; Αρκεί; Δεν ξέρω.

Κι ας διδάξω μια από τις επόμενες ημέρες το «Απορίες ενός εργάτη που διαβάζει». Θα ήθελα να είχα τα κότσια να τους πω να τη διαγράψουν.

Ησύχασε Μαρίνα. Δείξε υπευθυνότητα.

Birds in Cave, 1971 Miro

Ησύχασε Μαρίνα. Δείξε υπευθυνότητα.

Μην κλαις για το δίχρονο κοριτσάκι σου και τον χρόνια άνεργο άντρα σου που αφήνεις πίσω. Δείξε υπευθυνότητα. Μάζεψε τα μπογαλάκια σου και φύγε όπου η πατρίδα σε καλεί. Δείξε υπευθυνότητα. Ίσιωσε το πλατύ σου χαμόγελο, σβήσε τα φλογερά σου μάτια και δίδαξε αλφαβήτα και αρίθμηση στο μακρινό νησί. Δείξε υπευθυνότητα. Οι δανειστές θα πληρωθούν και φέτος. Ησύχασε. Στο λέει ο υπουργός σου.

Ησύχασε. Δεν βλέπεις γύρω σου τους ήσυχους; Τον Παναγιώτη, τον Κώστα, την Κατερίνα και τη Γεωργία;  Ήσυχα σε κοιτούν με απάθεια (όχι δεν είναι συγκαλυμμένη συμπάθεια) την ώρα που προγραμματίζουν τις εφημερίες της εβδομάδας. Δείξε υπευθυνότητα, Μαρίνα. Δε βλέπεις τους υπεύθυνους γύρω σου; Η Ελένη, η Μαίρη και ο Γιάννης με υπεύθυνη αδιαφορία υπογράφουν την υπεύθυνη δήλωση καταδίκης σου, Μαρίνα (ναι, το ξέρω και της δικής τους καταδίκης).

Ησύχασε Μαρίνα. Οι καλοί μας εργατοπατέρες οργανώνουν 48ωρη απεργία για σένα. Δείξε υπευθυνότητα. Το σχολείο σου έκλεισε και περισσεύεις. Μην το παίρνεις προσωπικά. Ησύχασε. Δεν είσαι αριθμός, αλλά θα ήταν καλό να ήσουν νούμερο, αν σου είχε μείνει ίχνος υπευθυνότητας.

Ησύχασε. Δείξε υπευθυνότητα.

Σκέψεις εν θερμώ: Οι δάσκαλοι.

Είχε  γραφτεί το 2006. Την περίοδο της απεργίας των δασκάλων. Ή την περίοδο της απεργοσπασίας των δασκάλων στους οποίους αναφέρεται. Εν θερμώ. Πέρασαν εφτά χρόνια. Το θυμόμουν και το ξανάφερνα στο νου από καιρό σε καιρό. Είμαι πάλι εν θερμώ και το βγάζω από μέσα μου.  Βαράτε ελεύθερα. Είναι υπερβολικό; Πολύ αυστηρό; Αυτοβιογραφικό; Τσουβαλιάζει; Τσούζει; Το θέμα είναι, λέει και καμιά αλήθεια;

Οι δάσκαλοι.

… Αποκομμένοι από τον κόσμο. Ξεχασμένοι στον μικρόσκοσμο του σχολείου ξέχασαν ότι το σχολείο είναι ένας κόσμος όχι μόνο μικρός αλλά και μέγας. Μπαίνουν στην τάξη και, χωρίς να ανήκουν σε καμία τάξη, απαιτούν την τάξη. Κοιμισμένοι ευτυχείς. Περιχαρακωμένοι στην άγνοια και σε κάτι που νομίζουν «βόλεμα». Κυνικά αδιάφοροι και κοινωνικά απαθείς. Γυμνοί και άδειοι. Παραιτημένοι από την εκπαίδευση πολύ προτού συνταξιοδοτηθούν. Εγκλωβισμένοι, άγονται και φέρονται ανάμεσα στην ατολμία και την γκρίνια. Μύωπες, βάζουν στο μικροσκόπιο τα παιδιά και στο απυρόβλητο τους ίδιους και την κοινωνία που υπηρετούν. Καρπαζοδέκτες, με το κεφάλι πάντα χαμηλά διορθώνουν γραπτά, ετοιμάζουν τεστ, βαθμολογούν και αξιολογούν ψυχές. Τολμούν να διαπαιδαγωγούν!  Δεν κοιτάζουν ποτέ ψηλά. Δεν βλέπουν ποτέ μακριά. Δεν οραματίζονται τίποτα, δεν ελπίζουν σε τίποτα. Συνήθως περιμένουν: το κενό, το διάλειμμα, τις διακοπές, τις «κρίσεις», το σαββατοκύριακο, τον χρόνο να περάσει, τη σύνταξη. Γνωρίζουν λίγα, λένε πολλά. Σκέφτονται ελάχιστα. Κάνουνε πράξη την απραξία. Ρωτούν πάντα τους «κάτω» και ποτέ τους «πάνω», απαιτώντας απαντήσεις μόνο από τους «μικρούς» και ποτέ από τους «μεγάλους». Αδύναμοι και άτολμοι να αντισταθούν στην εξουσία αρέσκονται να την μεταβιβάζουν και να την ασκούν με σαδισμό στους μαθητές τους. Καριερίστες, «επιστήμονες», «ανεκπαίδευτοι» ή «μετεκπαιδευμένοι», αταξικοί, απολιτικοί, αριστεροί ή δεξιοί, κομματόσκυλα, αιρετοί, «στελέχη» της εκπαίδευσης, αδιάφοροι ή επιμελείς, αυστηροί ή laissez faire, με έφεση στη μαγειρική, καλοί νοικοκυραίοι, νομοταγείς πολίτες δεν λείπουν σχεδόν ποτέ από τις λαϊκές αγορές, λείπουν σχεδόν πάντα από τους λαϊκούς αγώνες. …

Διδάσκοντας την απάθεια μπροστά στην αθλιότητα. Μια πρόταση διδασκαλίας.

Από το βιβλίο Μαθηματικών της Στ’ Δημοτικού

Γιατί το θέμα δεν είναι να αναρωτηθείς γ ι α τ ί  υπάρχουν δεκάχρονα παιδιά που εργάζονται, αντί να πηγαίνουν σχολείο, να παίζουν και να χαίρονται την παιδική τους ηλικία, αλλά να  α π ο δ ε χ τ ε ί ς  την αθλιότητα ως δεδομένη, νόμιμη, φυσική, ίσως και σχεδόν μεταφυσική. Πώς αλλιώς θα ακολουθήσεις και εσύ τον δρόμο της απαθούς εξαθλίωσης αν δεν εκπαιδευτείς από μικρός να καταπίνεις αμάσητη όποια δηλητηριώδη τροφή σου σερβίρουν; Και μάλιστα το ίδιο το κράτος; Μέσα από τις σελίδες ενός εγχειριδίου μιας κατά τα φαινόμενα «ουδέτερης» ιδεολογικά επιστήμης όπως τα Μαθηματικά;

Κοίτα τι ωραία που βάζεις τους μαθητές σου να διακρίνουν την «αξία του ψηφίου 2» παραγνωρίζοντας κάθε ανθρώπινη αξία! Με πόση σπουδή και πνεύμα θα πρέπει «να συζητήσουν στην τάξη τη σημασία των αριθμών στην εξαγωγή συμπερασμάτων»! Και με πόση μαεστρία θα αποδείξεις την παιδαγωγική σου επάρκεια αν αγνοήσεις  απορίες του είδους «τι είναι, κυρία, το Socrates/Comenius;»!

Ε, λοιπόν, όχι!

Την πρώτη φορά που κλήθηκα να διδάξω αυτό το κεφάλαιο εξήγησα στους μαθητές μου ότι δεν θα ασχοληθούμε με αυτή την άσκηση ακριβώς επειδή έχω ενστάσεις ως προς τη φύση των δεδομένων της, αλλά μπορούμε να διαβάσουμε τα στοιχεία που μας δίνει και να αντλήσουμε πληροφορίες, όπως το γεγονός ότι υπάρχουν συνομήλικά τους παιδιά που εργάζονται και αυτά τα παιδιά δεν βρίσκονται σε κάποιο «μακρινό» εξωτικό τόπο αλλά στην Ελλάδα. Τι έκπληξη!  Αναζητήσαμε τους λόγους που κινούν παιδιά να εργάζονται αντί να πηγαίνουν στο σχολείο, όπως τα ίδια, και, ουσιαστικά, μείναμε εκεί.

Λάθος μου!

Η συγκεκριμένη άσκηση μας δίνει μια πρώτης τάξης ευκαιρία να αντιστρέψουμε τους όρους μιας «διδασκαλίας της απάθειας και της αποδοχής της αθλιότητας» σε διδασκαλία «αμφισβήτησης – συνειδητοποίησης της πραγματικότητας και άρνησης της αθλιότητας».

Ξεκινώντας από την παρατήρηση των δεδομένων (μην ξεχάσουμε και την «επιστημονική μέθοδο» που ακολουθούμε στη Φυσική και την οποία μας καλεί το υπουργείο να τηρούμε με ευλάβεια). Συνεχίζουμε με την επεξεργασία των δεδομένων μας. Πόσα παιδιά εργάζονται; Σε ποιος τομείς; Αυξήθηκαν ή μειώθηκαν από το 1996;  Με ποιους όρους εργάζονται; Σειρά έχει η εμβάθυνση- επέκταση. Γνωρίζουμε παιδιά που να εργάζονται; Τι θα τα ρωτούσαμε; Γράφουμε μια φανταστική ή παίρνουμε μια πραγματική συνέντευξη από εργαζόμενο παιδί. Γνωρίζουμε εταιρείες που απασχολούν και εκμεταλλεύονται παιδιά;  Αναζητούμε πληροφορίες στο διαδίκτυο. Στο σημείο αυτό μπορούμε να βοηθήσουμε τους μαθητές μας παρέχοντάς τους στοιχεία όπως «Η παιδική εκμετάλλευση στην Ελλάδα», «Παιδική Εργασία, Παραβιάζοντας τα παιδικά χρόνια«, «Σκλάβοι φτηνότεροι από ένα μπουκάλι κρασί» ή με φωτογραφίες όπως τις παρακάτω (Σημ.1: Οι αναφορές είναι ενδεικτικές. Μπορούμε να βρούμε χιλιάδες αναφορές στο διαδίκτυο Σημ2. Κρατάμε τις πηγές για να δουλέψουμε μαζί τους όταν φτάσουμε στα Ποσοστά 😉 )

Κι αφού επεξεργαστήκαμε και νέα στοιχεία σχετικά με την παιδική εργασία, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στον κόσμο, μπορούμε στα πλαίσια της διαθεματικότητας της ύλης να αναρωτηθούμε (το έχουν κάνει σίγουρα νωρίτερα τα παιδιά) γιατί στον κόσμο ολόκληρο κάποια παιδιά αναγκάζονται να εργαστούν αφενός και  υπό συνθήκες σκλαβιάς αφετέρου. Συνδέουμε έτσι (συστημική θεωρία) την παιδική εργασία με την φτώχεια και την εκμετάλλευση. Από κει και πέρα, ανοίγεται πεδίο γνώσης λαμπρόν στη διδασκαλία μας! Διαβάζουμε λογοτεχνικά κείμενα – ποίηση που στηλιτεύουν την φτώχεια και την εκμετάλλευση, παράγουμε δικά μας κείμενα (δοκίμια, ποιήματα), ζωγραφίζουμε, φτιάχνουμε αφίσα ενάντια στην παιδική εργασία, τη φτώχεια και την εκμετάλλευση, οξύνουμε την δημιουργικότητά μας παράγοντας μικρά συνθήματα, τραγουδάμε.

Ω! Ευχαριστούμε μου μας βάλατε μια τέτοια άσκηση στα Μαθηματικά! Να το ξανακάνετε!

Υ.Γ.

Άφησα επίτηδες εκτός του πλάνου διδασκαλίας τη γενίκευση και την εφαρμογή. Θεωρώ ότι η γενίκευση μιας τέτοιας γνώσης γίνεται σχεδόν αυτόματα σε κάθε άνθρωπο και η εφαρμογή της τρόπος σκέψης και δράσης που σε ακολουθεί σε ολόκληρη τη ζωή σου. Δεν θα τολμήσω ποτέ να δώσω έτοιμο «κανόνα» σε κανένα παιδί σε κανένα μάθημα για κανένα λόγο. Τα παιδιά είναι ελεύθερα να γενικεύσουν με όποιο τρόπο είναι πρόθυμα και ικανά κάθε δεδομένη στιγμή. Όσο για το τι θα κάνουν τη γνώση που απέκτησαν επαφίεται στα ίδια και σε κανέναν άλλον. Αλλιώς σε τίποτα δεν θα διαφέρω από τον εχθρό μου που με τόσο κόπο αντιπάλεψα με τούτη δω τη διδασκαλία.

Αυτό το πράγμα βρωμάει θάνατο κι απελπισία.

Στη μητρόπολη του καπιταλισμού-φονιά, σκοτώνονται μαθητές επειδή το σχολείο δεν χρηματοδοτήθηκε. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Αγγλία, ένα κολλέγιο εκπαιδεύει κι επιλέγει τους πιο κριτικά-ισαποστασίτικα-αναθεωρητικά σκεπτόμενους (;) μαθητές, προκειμένου να ηγηθούν στον αιώνα της φρίκης και της καταστροφής.
Στην Ελλάδα κλείνουν σχολεία, αναπαράγονται φωτοτυπίες, λιποθυμούν μαθητές από το άγχος, όταν δεν σκοτώνουν τη μητέρα τους, την ώρα που δίνουν εξετάσεις σε επιταγμένα σχολεία με επιστρατευμένους καθηγητές, για να πάρουν μια καλή σειρά στις ορδές των ημι-δούλων.
Αυτό το πράγμα βρωμάει θάνατο κι απελπισία. Και πρέπει να τελειώνουμε με δαύτο όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

 

Μια πλήρης και ωμή παραδοχή μιας (προαποφασισμένης;) ήττας

Μια φράση μόνο αρκεί.

«Θα γυρίσουμε με το κεφάλι ψηλά και θα δούμε τους απολυμένους συναδέλφους μας στα μάτια»

Αυτό δήλωσε ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ , Ν. Παπαχρήστος, στην ερώτηση τι θα κάνουν αν επιστρατευθούν οι καθηγητές.

Ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ διαβεβαιώνει ότι «θα γυρίσουμε«. Θα γυρίσουν πού και από πού; Σε σχολεία ακόμα περισσότερο υποβαθμισμένα, με παιδιά ακόμα πιο βέβαια καταδικασμένα στην ανασφάλεια, την ανεργία και τον κοινωνικό ζόφο; Από πού; Από μια απεργία που δεν έγινε εξαιτίας μιας προαποφασισμένης επίταξης, η οποία και a priori γίνεται αποδεκτή, σχεδόν φυσική από τον πρόεδρο της ΟΛΜΕ;

Θα γυρίσουν μάλιστα «με το κεφάλι ψηλά«. Γιατί άραγε; Επειδή ένα Δ.Σ. του οποίου ηγείται αποφάσισε, μετά από μαραθώνιες διαβουλεύσεις, να προτείνει στις Γενικές Συνελεύσεις απεργία;  Τέτοια υπερηφάνια για το αυτονόητο; Αναρωτιέμαι πού θα ήταν το κεφάλι αν πραγματοποιούσαν και στήριζαν με νύχια, με δόντια και με αίμα την απεργία.

Ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ «θα δει τους απολυμένους συναδέλφους του στα μάτια«. Μάλιστα. Αυτό κι αν είναι. Όχι μόνο θα υπάρξουν απολυμένοι συνάδελφοι αλλά θα τους κοιτάξει κιόλας, και μάλιστα στα μάτια. Γιατί, εμείς, οι συνδικαλιστές, οι μη απολυμένοι, που θα έχουμε δουλειά, θα έχουμε επιτελέσει το καθήκον μας να τους υπερασπιστούμε. Τώρα βέβαια, επειδή έτυχε να απολυθούν, τι να κάνουμε, το αποδεχόμαστε κι αυτό, αισθανόμαστε μια κάποια λύπη βέβαια,

α λ λ ά τους «κοιτάμε στα μάτια» . Που θα πει έχουμε το θράσος να αισθανόμαστε καθαροί να συνεχίσουμε να υπηρετούμε τον κλάδο και τα συμφέροντά του.

Αμ δε, κ. Παπαχρήστο και όμοιοί του.

Αυτή η φράση σας εκφράζει την πιο πλήρη και ωμή παραδοχή της ήττας, αν μη τι άλλο, γιατί θα μπορούσε και να εκφράζει την πιο στυγνή παραδοχή μιας προαποφασιμένης ήττας.

 

 

Κηρύξαν πόλεμο

Τα άκουσα εγώ τα τύμπανά τους να πλησιάζουν
-τις οργισμένες τους φωνές
Ένιωσα τον απειλητικό ρυθμό
-κατέκλυσε απ’ άκρη σ’ άκρη το κορμί μου
Ποιος; Πες μου ποιος να ξεπλύνει αυτά τα χέρια;
Τα βρώμικα απ’ τον φόβο και το αίμα.
Ποιος να γυρίσει την πλάτη του στη μάνα πους κλαίει;
Χτυπάνε το παιδί της-δεν το βλέπεις;
«Και να! Φάε κι αυτή! Κι αυτή κωλόμαυρη!»

Μια γυναίκα επευφημεί.
Κάθε φορά που ο άντρας σηκώνει το χέρι
-να πάρει φόρα για να χτυπήσει-
γουρλώνει τα μάτια και φωνάζει
«Έτσι!»

Κάνενα χάδι δε θα ’χει αγγίξει το μάγουλό της.
Οι πόθοι της θα ’ναι απωθημένα
φυλακισμένα μέσα στο σφιχτό κότσο της,
στο συνοφρυωμένο βλέμμα της
στο σταυρουδάκι που φοράει στο λαιμό της.

Βρίσκει ηδονή σε κάθε χαστούκι
Βρίσκει ηδονή στον πόνο του μικρού κοριτσιού
Τρέμει από λαχτάρα σε κάθε μπουνιά στην κοιλιά
«Έτσι!»

Γεμίστε δυνάμεις άνθρωποι
είναι βαρύ το φορτίο
κάποιος άλλος έχει αποφασίσει για μας
-δεν είναι η μοίρα-
είναι η φτώχια!

Όχι, δεν συγχωρώ.
Δεν συγχωρώ ούτε μια λέξη
ούτε ένα χτύπημα
καμιά «πατρίδα» που χτίζεται πάνω στο κλάμα του παιδιού
κανένα κράτος «δικαίου»
Δεν συγχωρώ για κανέναν αυτόχειρα
για καμιά μητέρα που τρίβει πατώματα
για κανέναν που κρυώνει μέσα στις κούτες

Ετοιμαστείτε Άνθρωποι
μας έχουν κηρύξει πόλεμο
-κι όχι τώρα, αλλά από καιρό-

Τζένη Τ.

Για τον «χαζό» Λαό

Ε εσύ! Ναι σε σένα μιλάω.
Σε άκουσα τις προάλλες κάτι να λες.
Και όσο άκουγες τη φωνή σου θα σκεφτόσουν μάλλον : «Ωραία τα λέω.»
Κι όντως ακούγονταν τα λόγια σου ωραία.
Μόνο που τα πρόβαρες στον καθρέφτη σου.
Εμείς χαρήκαμε ακούγοντάς σε.
Μα όταν σου μιλήσαμε
εσύ μας έβρισες.
Εμείς είμαστε χαζοί. Κι άξιοι της μοίρας μας.
Έτσι λες.

Λες πώς δεν θέλουμε να περπατήσουμε.
Αναθεματίζεις και φωνάζεις «Τι τα χετε τα πόδια αφού δεν περπατάτε;»

Μα στ’αλήθεια έχουμε πόδια.
Μόνο αυτό όμως βλέπεις εσύ;
Βλέπεις τα πόδια, αλλά δε βλέπεις πως είναι δεμένα στο κρεβάτι;
Μάθε λοιπόν πως γίνεται
να χεις πόδια και να μη σηκώνεσαι ούτε και να περπατάς.
Δεν ήξερα πως μπορεί κανείς να σηκωθεί απ’το κρεβάτι κι έτσι δεν έμαθα να περπατάω.

Σε άκουσα μετά να αγορεύεις και να μιλάς για ωραίους κόσμους!

Και λεγες έτσι σταθερά «ο λαός δεν καταλαβαίνει»
Κοιτάχτηκα με τους διπλανούς μου.
Ρωτάω,  «για μας μιλάει;»
«Όχι, όχι για του άλλους»

Αλήθεια για ποιον μίλαγες; δεν έχω καταλάβει.
Για ποιο Λαό μιλάς;
Πρέπει να συναστραφείτε, λες, με το λαό και να μιλήσετε τη γλώσσα του

Σκέφτηκα πώς για κάποιον άλλο Λαό θα μιλάς
για κάποιον στον οποίον εσείς δεν ανήκετε.
Ή όχι;
Ποια γλώσσα μυστική μιλάει πια αυτός ο Λαός και δεν την καταλαβαίνεις;

Από την Τζένη Τσαμάκου