Κέντρα αριστείας, η πειραματική νεύρωση της εκπαίδευσης και τα στρατόπεδα σχολικής εργασίας

Κάποιοι μαθητές και μαθήτριές μου θα δώσουν εξετάσεις (αν δεν έδωσαν ήδη, δεν ξέρω) για να περάσουν στα «κέντρα αριστείας» πρότυπα σχολεία-γυμνάσια. Γεμάτα άγχος με ενημέρωσαν ότι στις εξετάσεις αυτές εξετάζονται και στη Φυσική και ότι πέρσι είχε πέσει «φως» και «ηλεκτρομαγνητισμός».

Ακολουθώντας καθ’ όλη τη χρονιά ευλαβικά τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και τη θεωρητική παιδαγωγική στήριξη που προσφέρει το βιβλίο του δασκάλου σε συνεννόηση με τα παιδιά αποφασίσαμε από την αρχή της χρονιάς με ποια κεφάλαια θα ασχοληθούμε, μιας και είναι ανέφικτη η διδασκαλία όλης της ύλης, όπως ακριβώς ομολογούν και οι συγγραφείς του βιβλίου. Αυτό βέβαια στην περίπτωση που ακολουθήσεις το παιδαγωγικά αποδεκτό διδακτικό μοντέλο και προτιμήσεις την εμβάθυνση, την άσκηση στην περιέργεια, στην παρατήρηση, στην κριτική σκέψη, στη συνεργατικότητα, στην ανακάλυψη της γνώσης παρά την απομνημόνευση, την επίδειξη πειραμάτων ή και καθόλου πειραμάτων (συμβαίνει κι αυτό) οπότε και βγαίνεις «καθαρός» και ίσως και να καλύψεις όλη την ύλη.  Έτσι λοιπόν προκύπτουν πολλά προβλήματα και προβληματισμοί.

Οι μαθήτριές μου και οι μαθητές μου καλούνται να εξεταστούν εφ’ όλης της ύλης της Φυσικής τη στιγμή που δεν την έχουν διδαχτεί (όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών της Ελλάδας, αν όχι όλοι). Κι έτσι κάποιοι από αυτούς δίνουν ήδη χρήματα για ιδιαίτερα στη Φυσική, προκειμένου να εξεταστούν. Κι αυτό είναι το ένα. Από εδώ βγαίνουν κι άλλα στη φόρα.

Οι 12χρονοι μαθητές γίνονται αποτιμητές της χρησιμοθηρικής, ανταλλακτικής αξίας της γνώσης: «Μα, ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι περισσότερο σπουδαίο κεφάλαιο από το αναπνευστικό σύστημα ή το κυκλοφορικό», λένε εμφατικά και γεμάτα σιγουριά κάνοντας τον Αϊνστάιν και γενιές παιδαγωγών να στριφογυρίζουν στον τάφο τους.  ‘Η: «Α, ναι για πείτε αυτό! Κάτι τέτοιο έπεσε και πέρσι στις εξετάσεις!»Στο σπίτι οι γονείς πελάτες του εμπορεύματος με ανταλλακτική αξία «γνώση» τρελαίνονται στην ιδέα ότι τα παιδιά τους μπορεί να μην πετύχουν στις εξετάσεις εισαγωγής στα «κέντρα αριστείας» εξαιτίας μιας εμμονής σε παιδοκεντρικές – μαθητοκεντρικές αγκυλώσεις που ονομάζουν κάποιοι άχρηστοι «παιδαγωγικές προσεγγίσεις».

Αυτά που μέχρι χθες ο καταρτισμένος και ο μερακλής δάσκαλος έκανε με καμάρι και κόπο μέσα στην τάξη τείνουν να μετατραπούν σε στίγμα και ντροπή. Η εκπαιδευτική πολιτική στέλνει αντιφατικά σήματα στα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητές, δασκάλους, γονείς) κάνοντάς τους όλους να βιώνουν «πειραματική νεύρωση» και το όλο εκπαιδευτικό σύστημα να παρουσιάζεται ως μια προσωπικότητα τύπου Τζέκιλ και  Χάιντ. Από τη μια δεν έχει αναθεωρήσει τους σκοπούς και τους στόχους της εκπαίδευσης και τα αναλυτικά προγράμματα προς την εντατικοποίηση, το ξεσκαρτάρισμα, το ντρεσάρισμα, τη μετρήσιμη αποτελεσματικότητα και τον μπιχεβιορισμό και από την άλλη όλες της οι πολιτικές ωθούν προς αυτές τις κατευθύνσεις.

Θα πει βέβαια κάποιος ότι η αναδιάρθρωση-εξάρθρωση της εκπαίδευσης βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματά της και δεν έχει εξολοθρεύσει ακόμα τα αναχρονιστικά κατάλοιπα μιας κάποιας προοδευτικής και ανθρωποκεντρικής παιδείας. Σωστό. Αλλά υποψιάζομαι ότι βρίσκεται και κάτι ακόμα πιο ποταπό πίσω από αυτή την πρακτική της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Αφήνοντας τα πράγματα να σέρνονται, χωρίς η ίδια να απαγορεύσει ρητά ή έστω να ανακαλέσει τον όποιο προοδευτισμό στα πλαίσια της εκπαίδευσης, ουσιαστικά περιμένει όλο το εκπαιδευτικό οικοδόμημα να καταρρεύσει από μόνο του κάτω από το βάρος των αντιφάσεών του, των γονεϊκών διαμαρτυριών για τη μη μετρήσιμη, ανταλλάξιμη, χρησιμοθηρική αποτελεσματικότητά του, της παραίτησης των εκπαιδευτικών, πραγματικής ή και ηθικής, έτσι ώστε σαν ώριμο φρούτο να πέσει στα χέρια αρπάγων ιδιωτικών συμφερόντων, αγοραστών και πωλητών της γνώσης. Εκεί, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η διαβόητη «αξιολόγηση».

Ύστερα το γενικό σιωπητήριο θα έχει επιβληθεί, η μεταμόρφωση του σχολείου σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας θα έχει συντελεστεί. Η εικόνα (του σχολείου, του δασκάλου, του μαθητή) και η διαχείρισή της θα είναι η ύψιστη μέριμνα της δουλειάς μέσα στη σχολική αίθουσα, κι ίσως κι έξω από αυτήν, η οποία θα έχει μετατραπεί πλέον σε ένα εξαντλητικό εργοτάξιο κοινωνικού δαρβινισμού και αποκλεισμού.

Και σε μένα και σε σένα, δάσκαλε, δεν θα έχει απομείνει παρά ο δρόμος της αντίστασης ή της παραίτησης.

Καρκίνος. Επιθετικός και μεταστατικός.

Έχει η ενστάλαξη κοινωνικού αυτοματισμού στο κοινωνικό σώμα όρια; Σταματά μπροστά σε κάποιο φραγμό αυτή η κυβέρνηση; Η πολιτική του θανάτου του κοινωνικού ιστού και του όποιου δημόσιου χαρακτήρα είχαν μέχρι πρόσφατα αγαθά όπως η υγεία είναι προαπαιτούμενα της εγκαθίδρυσης του πιο στυγερού καθεστώτος. Ύπουλα και μεθοδικά τα πολιτικά καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Ο κοινωνικός ιστός διαρρηγνύεται αποφασιστικά σαν χαθεί η αλληλεγγύη, η πίστη στον άνθρωπο και στη συλλογική δράση. Σαν νιώσεις εχθρό σου κι αντιπαλέψεις τον ίδιο τον εαυτό σου.

Ζέτα Μακρή. Υφυπουργός υγείας (sic) στο τηλεοπτικό κανάλι του εθνικού τσιμεντά κι επίδοξου τσιφλικά της χώρας. Σήμερα. Ακούει την καρκινοπαθή (που πώς το είπε; Ήταν τυχερή που έπαθε καρκίνο πριν 27 χρόνια, τότε που μπορούσε ακόμη να παλεύει και να νικά την αρρώστια)  να απαριθμεί τα θύματα της πολιτικής που με συνέπεια υπηρετεί. Ανθρώπους στο κατώφλι του θανάτου που στερούνται το δικαίωμα, όχι, δεν είναι δικαίωμα, ελευθερία είναι, ακόμη και να παλέψουν για τη ζωή τους. Να βρουν και να πάρουν το φάρμακό τους. Που ίσως τους κάνει καλά, αλλά που πάντως σίγουρα τους δίνει τη δυνατότητα. Την ελευθερία να βρουν τον γιατρό τους στη θέση του. Να νιώσουν μια στάλα ασφάλειας μέσα στην πιο σκληρή αβεβαιότητα.

Κουνά το κεφάλι η υφυπουργός. Σέβεται, λέει, απεριόριστα τη συνομιλήτρια, για αυτό κι αποφασίζει να κερδοσκοπήσει πολιτικά επενδύοντας στα κατώτερα ένστικτα του ανθρώπου και διαβεβαιώνει τους καρκινοπαθείς της χώρας, τους συγγενείς και τους φίλους τους ότι αν σταματήσουν οι αντιστάσεις στα σχέδια του υπουργείου για ιδιωτικοποίηση του πράγματι πολλά υποσχόμενου στους ιδιώτες λιγούρηδες (εν προκειμένω κοράκια) χώρου της δημόσιας υγείας, θα βρεθούν τα χρήματα για να προμηθεύεται το κράτος τα απαραίτητα αντικαρκινικά φάρμακα.

Λογικά, θα πρέπει να αυτοθαυμάστηκε για την πολιτική οξύνοιά της η υφυπουργός και ενδόμυχα να περίμενε συγχαρητήριο tweet από τον υπουργό της. Το πρόσωπό της πάντως έδειξε μόνο την αποφασιστικότητά της πάνω στο θέμα. Δεν σκέφτηκε όμως, και πώς θα μπορούσε άλλωστε δεδομένων των επιλογών της, ότι το να παίζεις μονόπολη με πιόνια τον πόνο και τον θάνατο δεν είναι και τόσο έξυπνη ιδέα. Για το ήθος μιλά ο ίδιος ο καρκίνος.

Κακοήθεια, λέει. Τι εύστοχη λέξη!

 

Αν είσαι «εχθρός» του Κράτους, το Κράτος το λατρεύεις.

«Να μικρύνει, να αναδιαρθρωθεί, να εξορθολογιστεί» το «σπάταλο, ανίκανο, γιγάντιο, αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό, διαφθαρμένο» «δημόσιο» τσιρίζουν, γράφουν, υποστηρίζουν τα απανταχού think tanks, παπαγαλάκια, πολιτικολογούντα ανθρωπάκια και άλλα συναφή αντιπαθή ζώα. Μερικές φορές μπερδεύουν τα μπούτια τους και μιλάνε για «Κράτος» εννοώντας όμως και πάλι το «δημόσιο». Άλλες φορές πάλι οι ίδιοι δημοσιομπουρδολογούντες επικαλούνται το Κράτος εν είδει θείας αλλά και δραστικής ακαριαίας παρέμβασης («πού είναι το Κράτος; Τι κάνει το Κράτος;)

Να ξεκαθαρίσουμε, πρόχειρα ομολογουμένως, τις έννοιες. «Δημόσιο», όπως και η ετυμολογία της λέξης αποκαλύπτει, είναι οτιδήποτε αφορά ή ανήκει (προσοχή στο «ανήκει») (σ)τον «δήμο» δηλαδή τον λαό, την κοινωνία, όλους εμάς ως σύνολο αλλά και ως άτομα. Όλους; Χμμ, ίσως όχι όλους, όπως θα δούμε παρακάτω. Τέλος πάντων, τους περισσότερους από εμάς, για να συνεννοηθούμε.  Αντίθετα, «Κράτος»  είναι η θεσμική μορφή της εξουσίας. Μια λειτουργούσα οντότητα που περιστοιχίζει την ύπαρξη απ’ άκρη σ’ άκρη και που δεν εννοεί να αφήσει κανέναν τομέα ιδιωτικής και συλλογικής ζωής ακάλυπτο από την «προστασία» του. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι καμιά φιλοσοφική τοποθέτηση αλλά απλή βιωματική εμπειρία όλων μας είτε την συνειδητοποιούμε ως τέτοια είτε όχι.

Έτσι λοιπόν, θεωρούμε τουλάχιστον ειλικρινείς και τίμιους όσους μιλούν για περιορισμό του «δημοσίου» τομέα σε αντίθεση με όσους πονηρούς ή βλάκες μεταχειρίζονται τον όρο «Κράτος» για να περιγράψουν το «δημόσιο».

Ποια είναι όμως η δουλειά του Κράτους; Να εξουσιάζει. Αλλά πώς θα το καταφέρει αυτό χωρίς να βρίσκει αντιστάσεις από τους εξουσιαζόμενους; Προσφέροντας και οργανώνοντας τον δημόσιο χώρο. Δίνοντας στους εξουσιαζόμενους μια αρκούντως ικανοποιητική αίσθηση ελευθερίας χρήσης του δημόσιου χώρου και των λεγόμενων «δημόσιων αγαθών» όπως η παιδεία, η υγεία, η ενημέρωση, το νερό και η ενέργεια. Γι αυτό, άλλωστε, υπάρχει και η θεσμοθέτηση των φόρων. Ο καθένας μας, λέει το Κράτος δια του Συντάγματος, προσφέρει όσα οι δυνάμεις του του επιτρέπουν στο Κράτος, προκειμένου με τη σειρά του να μας τα επιστρέφει – το λένε και κοινωνικό μισθό – κι έτσι να ικανοποιεί κάποιες από τις βασικές μας ανάγκες.

Ποιος μιλάει;

Σήμερα σε καθημερινή βάση ακούμε διάφορους δημοσιολογούντες να μιλούν και να απαιτούν «λιγότερο κράτος». Ποιοι είναι αυτοί; Μήπως τίποτα αναρχικοί, αναρχοκομμούνια,  αριστεροάπλυτοι και τα τοιαύτα; Ησυχάστε. Πρόκειται καταρχάς για τους ίδιους τους εκπροσώπους του Κράτους. Υπουργοί, Πρωθυπουργοί, βουλευτές και βολευτές, δημοσιογράφοι και δημιολάγνοι. Σειρά παίρνει το αφάν γκατέ της κοινωνίας: τραπεζίτες, καθηγητές, καθηγητίσκοι, επιχειρηματίες, τοκογλύφοι, επαγγελματίες εκβιαστές, εκδότες, μεγαλο-μικρο εργολάβοι, εκπρόσωποι λεσχών (συμπεριλαμβανομένων και των χαρτοπαικτικών με την ευρεία έννοια), οίκων (ίσως κα ανοχής αλλά σίγουρα ενοχής) και άλλων τέτοιων κοινωνικά ισχυρών ομάδων. Ομάδες όμως που στηρίζουν το Κράτος και βέβαια το Κράτος τους ανταποδίδει τη στήριξη και με το αζημίωτο. Γενικότερα, αυτοχρήζονται «εχθροί του Κράτους» αυτοί που το αποτελούν, αυτοί που το στηρίζουν αλλά κι αυτοί που επωφελούνται από αυτό. Αυτοί, που όσο περισσότερο φωνάζουν για λιγότερο κράτος, τόσο περισσότερο το αποζητούν σαν ερωμένες σε οίστρο. Μα τέτοια αυτοκτονική τάση, βλακεία, αχαριστία και ανωμαλία; Μάλλον όχι.

Ποιος χρειάζεται λιγότερο «Κράτος»; Πάντως όχι οι «εχθροί» του.

Μήπως η απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση βρίσκεται στη «λάθος» χρήση της λέξης Κράτος; Μήπως δηλαδή, οι «εχθροί του Κράτους» δεν εννοούν το Κράτος-Κράτος, αλλά το Κράτος-Δημόσιο;  Ας δούμε τα γεγονότα. Και για να μην τρέχουμε στο παρελθόν, ας δούμε τα φρέσκα. Τι ακριβώς κάνει το Κράτος; Γιατί το κατηγορούν οι «εχθροί» του;

• Το Κράτος νομοθετεί και απαιτεί από όλους μας (όχι όλους-όλους, κάποιους όλους) την αύξηση των φόρων την ίδια στιγμή που πετσοκόβει όλες (όλες-όλες) τις παροχές του προς εμάς.
• Το Κράτος νομοθετεί την μείωση των φόρων των λίγων, πλην όμως ισχυρών, προυχόντων.
• Το Κράτος νομοθετεί και δανείζεται υπέρογκα ποσά για να «διασώσει» το τραπεζικό σύστημα – που τυπικά δεν είναι Κράτος – αλλά το χρέος της διάσωσής τους το μεταβιβάζει στους υπηκόους του.
• Το Κράτος νομοθετεί τη φτωχοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα νομοθετεί και τις «ευκαιρίες της κρίσης» για τους λίγους (μείωση μισθών, μείωση συντάξεων, ελαστικοποίηση ωραρίου, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, «απελευθερώσεις» κάθε είδους – επαγγελμάτων, απολύσεων ακόμα και των ηθών –   fast-track, «αξιοποιήσεις», ΣΔΙΤ, κλπ).
• Το Κράτος νομοθετεί την πώληση-αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας (ναι, αυτής που ανήκει σε όλους μας και όλοι μας μπορούμε να κάνουμε χρήση της) όχι σε κάποιο άλλο Κράτος αλλά σε κάποια συγκεκριμένα φυσικά και νομικά πρόσωπα.
• Το Κράτος νομοθετεί την απαξίωση κάθε δημόσιου οργανισμού και θεσμού, με αποτέλεσμα να το καθιστά φτηνό ως εμπόρευμα κι ευάλωτο στην κατασυκοφάντηση και την επίθεση της αγοράς.

Ώστε λοιπόν το Κράτος «νομοθετεί». Και μάλιστα νομοθετεί προς όφελος των «εχθρών» του. Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Ή το Κράτος βρίσκεται σε παράκρουση κι έχει αυτοκτονικούς ιδεασμούς ή οι «εχθροί» του, που το μάχονται λυσσαλέα, είναι κρετίνοι. Αλλά τίποτα από τα δύο δεν συμβαίνει και χαίρουν άκρας πνευματικής υγείας και οι δύο. Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι Κράτος και «εχθροί του Κράτους» έχουν συμμαχήσει με σκοπό να αφανίσουν οτιδήποτε δημόσιο από προσώπου γης. Μπορούν και το κάνουν. Παραπλανώντας, εκβιάζοντας, συκοφαντώντας, ξεπουλώντας τον δημόσιο χώρο (όσος υπήρχε) και, όταν χρειαστεί, καταστέλλοντας.

Ποιος χρειάζεται περισσότερο Κράτος; Οι «εχθροί» του.

Φτάσαμε και στην κυρίαρχη λειτουργία του Κράτους. Στο μονοπώλιο της βίας. Από τη στιγμή που το Κράτος δεν προτίθεται πλέον να λειαίνει την όξυνση των αντιστάσεων των κυριαρχούμενων ούτε καν κρατώντας κάποια προσχήματα, ψιχία κοινωνικών παροχών και δημόσιων αγαθών, η μόνη λύση στην αντιμετώπιση της όλο και διογκούμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας δεν είναι άλλη από το να επικαλεστεί τη βοήθεια της αδελφής του: της Βίας. Την ώρα που επιδράμει ληστρικά στις τσέπες των φορολογούμενων και στα δικαιώματα των εργαζομένων,  τη στιγμή που ασκώντας την πολιτική του (του αφανισμού κάθε τι δημόσιου προς όφελος του ιδιωτικού κεφαλαίου) αφήνει πίσω του στρατιές εκατομμυρίων ανέργων, εκατοντάδων χιλιάδων ανασφάλιστων κι απελπισμένων, τα ποσά που μαζεύει δεν τα διαθέτει-επιστρέφει ως κοινωνικό μισθό, αλλά τα επενδύει σε εξοπλισμούς καταστολής του πλήθους. Το Κράτος δεν απλώνει τα ξερά του πάνω στους μισθούς των ένστολων.

Κλείνει το μάτι στο νεοναζισμό τον οποίο συστηματικά εκτρέφει (να’χουμε κάτι ακόμα να φοβόμαστε όσοι αντιδρούμε εκτός από τα γκλομπ, τα χημικά, τις Αύρες και τις συλλήψεις) καλλιεργεί το μίσος για το ξένο, την καχυποψία για τον πλησίον, την απελπισία και την ηττοπάθεια για το μέλλον και τους αγώνες.

Το Κράτος καταστέλλει. Το δημόσιο και τα αγαθά. Τα δικαιώματα και την ελευθερία. Τα όνειρα και την ελπίδα.

Αν είσαι «εχθρός» του Κράτους, το Κράτος το λατρεύεις.