Σκέψεις εν θερμώ: Οι δάσκαλοι.

Είχε  γραφτεί το 2006. Την περίοδο της απεργίας των δασκάλων. Ή την περίοδο της απεργοσπασίας των δασκάλων στους οποίους αναφέρεται. Εν θερμώ. Πέρασαν εφτά χρόνια. Το θυμόμουν και το ξανάφερνα στο νου από καιρό σε καιρό. Είμαι πάλι εν θερμώ και το βγάζω από μέσα μου.  Βαράτε ελεύθερα. Είναι υπερβολικό; Πολύ αυστηρό; Αυτοβιογραφικό; Τσουβαλιάζει; Τσούζει; Το θέμα είναι, λέει και καμιά αλήθεια;

Οι δάσκαλοι.

… Αποκομμένοι από τον κόσμο. Ξεχασμένοι στον μικρόσκοσμο του σχολείου ξέχασαν ότι το σχολείο είναι ένας κόσμος όχι μόνο μικρός αλλά και μέγας. Μπαίνουν στην τάξη και, χωρίς να ανήκουν σε καμία τάξη, απαιτούν την τάξη. Κοιμισμένοι ευτυχείς. Περιχαρακωμένοι στην άγνοια και σε κάτι που νομίζουν «βόλεμα». Κυνικά αδιάφοροι και κοινωνικά απαθείς. Γυμνοί και άδειοι. Παραιτημένοι από την εκπαίδευση πολύ προτού συνταξιοδοτηθούν. Εγκλωβισμένοι, άγονται και φέρονται ανάμεσα στην ατολμία και την γκρίνια. Μύωπες, βάζουν στο μικροσκόπιο τα παιδιά και στο απυρόβλητο τους ίδιους και την κοινωνία που υπηρετούν. Καρπαζοδέκτες, με το κεφάλι πάντα χαμηλά διορθώνουν γραπτά, ετοιμάζουν τεστ, βαθμολογούν και αξιολογούν ψυχές. Τολμούν να διαπαιδαγωγούν!  Δεν κοιτάζουν ποτέ ψηλά. Δεν βλέπουν ποτέ μακριά. Δεν οραματίζονται τίποτα, δεν ελπίζουν σε τίποτα. Συνήθως περιμένουν: το κενό, το διάλειμμα, τις διακοπές, τις «κρίσεις», το σαββατοκύριακο, τον χρόνο να περάσει, τη σύνταξη. Γνωρίζουν λίγα, λένε πολλά. Σκέφτονται ελάχιστα. Κάνουνε πράξη την απραξία. Ρωτούν πάντα τους «κάτω» και ποτέ τους «πάνω», απαιτώντας απαντήσεις μόνο από τους «μικρούς» και ποτέ από τους «μεγάλους». Αδύναμοι και άτολμοι να αντισταθούν στην εξουσία αρέσκονται να την μεταβιβάζουν και να την ασκούν με σαδισμό στους μαθητές τους. Καριερίστες, «επιστήμονες», «ανεκπαίδευτοι» ή «μετεκπαιδευμένοι», αταξικοί, απολιτικοί, αριστεροί ή δεξιοί, κομματόσκυλα, αιρετοί, «στελέχη» της εκπαίδευσης, αδιάφοροι ή επιμελείς, αυστηροί ή laissez faire, με έφεση στη μαγειρική, καλοί νοικοκυραίοι, νομοταγείς πολίτες δεν λείπουν σχεδόν ποτέ από τις λαϊκές αγορές, λείπουν σχεδόν πάντα από τους λαϊκούς αγώνες. …

Απολογούμαι

Απολογούμαι που σου έμαθα  να σκας και να ακούς

Απολογούμαι που σου έμαθα  ότι είσαι πολύ μικρός

Απολογούμαι που σου έμαθα  να μην ρωτάς «γιατί» και να απαντάς σε όλα «ναι»

Απολογούμαι που σου έμαθα  να κουνάς το σημαιάκι στις σχολικές γιορτές χωρίς να ξέρεις το γιατί

Απολογούμαι που σου έμαθα  πώς ακριβώς να παπαγαλίζεις ποιηματάκια για την ελευθερία

Απολογούμαι που σου έμαθα  την Ιστορία μισή, λειψή, παράλυτη, καρικατούρα της αλήθειας

Απολογούμαι που σου έμαθα  να αναπαριστάς σε γράφημα το ποσοστό της παιδικής εργασίας και όχι να αναρωτιέσαι γιατί να υπάρχει παιδική εργασία

Απολογούμαι που σου έμαθα ότι προτιμάς να προσέχεις στο μάθημα όταν ήθελες να κοιτάξεις τη βροχή έξω από το τζάμι

Απολογούμαι που σου έμαθα  να ντρέπεσαι για την παιδικότητά σου

Απολογούμαι που σου έμαθα  να καταργείς τη σκέψη σου και να αποκηρύσσεις τη φαντασία σου

Απολογούμαι που σου έμαθα  να αποζητάς την εύνοιά μου

Απολογούμαι που σου έμαθα  να αποδέχεσαι την αντίφαση και σου απέκρυψα τη σύγκρουση

Απολογούμαι που σου έμαθα  να στέκεσαι στη γραμμή χτυπώντας προσοχή τα αδύνατα ποδαράκια σου

Απολογούμαι που σου έμαθα  ότι μόνο εγώ έχω δίκιο

Απολογούμαι που σου έμαθα  να σκύβεις το κεφάλι όταν θέλησες να με αμφισβητήσεις

Απολογούμαι που σου έμαθα  να με φοβάσαι

Απολογούμαι που σου έμαθα  να σε φοβάσαι.

Δεν έχει σημασία το αν θα με συγχωρήσεις. Σημασία έχει να μην απολογηθείς εσύ ποτέ γι αυτά.

Τι κάνουμε λοιπόν; Αυτό που ξέρουμε καλύτερα να κάνουμε: ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ

Για χρόνια πολλοί από μας αποφασίζαμε να κινητοποιούμε το ενδιαφέρον των μαθητών μας σε θέματα που αφορούσαν το περιβάλλον και την οικολογία. Θελήσαμε να αναπτύξουμε στους μαθητές μας την αγάπη και τον σεβασμό προς τη φύση, να αναδείξουμε το συστημικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται τα περιβαλλοντικά ζητήματα και προβλήματα και να τους καταστήσουμε ενεργούς συμμέτοχους στην προσπάθεια για λύση τους. Όλα αυτά είναι καλά και άξια. Η σωρευμένη εμπειρία μας και το πάθος μας να κάνουμε τον κόσμο λίγο καλύτερο, λίγο δικαιότερο και σίγουρα πιο ανθρώπινο είναι πολύτιμοι βοηθοί και οδηγοί μας.

Οι μέρες που ζούμε μας καλούν να πάρουμε αποφάσεις για την επόμενη σχολική χρονιά. Αυτός ο κόσμος κινδυνεύει. Και τώρα όχι μόνο από την υπερθέρμανση, τα σκουπίδια ή τα τοξικά απόβλητα. Κινδυνεύει από την καθημερινή απειλή της απανθρώπισης των ανθρώπινων σχέσεων. Της μαζικής κουλτούρας του φόβου και της σιωπής. Τον χυδαίο αποπροσανατολισμό των μαθητών μας από τις καίριες και ουσιαστικές ερωτήσεις στις φονικές, δηλητηριασμένες με μίσος, ψέμα και βλακεία απαντήσεις του φασισμού, που ήρθε ως το μακρύ – όχι και τόσο αόρατο – χέρι του συστήματος με σκοπό να τσακίσει κάθε αμφιβολία, κάθε διεκδίκηση, κάθε κριτική σκέψη, κάθε δράση, κάθε όραμα των νέων ανθρώπων για τον κόσμο που θέλουν να χτίσουν και να κατοικήσουν. Αυτός είναι τώρα ο πρώτος μας εχθρός. Δεν μπορούμε να μένουμε απαθείς μπροστά του. Τα ευχολόγια και ο ηθικοδιδακτισμός ποτέ δεν ήταν, και πολύ περισσότερο τώρα, αποτελεσματικές μέθοδοι.

Οι ευθύνες μας είναι μεγάλες. Τι διδάσκαμε τόσα χρόνια; Τι αποσιωπήσαμε; Τι υπερτονίσαμε; Πόσες εκπτώσεις κάναμε στο όνομα του αναλυτικού προγράμματος; Πώς διδάξαμε με την προσωπική μας στάση και δράση; Αυτά πρέπει να απαντηθούν με θάρρος, τόλμη και τιμιότητα. Αλλά δεν αρκεί. Άλλωστε το ρολόι δεν γυρνά πίσω. Πάει μπροστά. Έτσι κι εμείς, να κοιτάξουμε μπροστά. Η αμείλικτη ερώτηση είναι «τι κάνουμε;» Πώς αναλαμβάνουμε την ευθύνη που μας αναλογεί στο να βοηθήσουμε τη νέα γενιά να απεξαρτηθεί από τα δεκανίκια του συστήματος, από τη φρίκη των στερεότυπων, της ανελεύθερης σκέψης, της μισαλλοδοξίας, του κομφορμισμού, της απάθειας και του ατομικισμού και να ανθίσουν όλα όσα κάνουν τον άνθρωπο ανθρώπινο; Η αγάπη, η αλληλεγγύη, η κατανόηση, το όραμα για ελευθερία και ισότητα αλλά και το κοφτερό κριτικό και γεμάτο αμφισβήτηση μυαλό προς όφελος ενός κόσμου δανεικού από τις μέλλουσες γενιές. Ενός κόσμου που θα πρέπει να είναι κατοικήσιμος από όλους. Από ανθρώπους, όχι ανθρωποειδή. Από ανθρώπους, όχι δούλους.

Μακρηγόρησα.

Τι κάνουμε λοιπόν; Αυτό που ξέρουμε καλύτερα να κάνουμε: ΔΙΔΑΣΚΟΥΜΕ. Με κάθε μέσο. Εξαντλούμε όλο μας το παιδαγωγικό και διδακτικό οπλοστάσιο. Εξαντλούμε τις κλίσεις μας, τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντά μας. Τα βάζουμε στο τραπέζι. Ξεδιαλέγουμε ποιο «όπλο» θα μεταχειριστούμε για κάθε μας «διδακτικό στόχο». Δεν ξεχνάμε ποτέ ότι σκοπός μας είναι η απελευθέρωση από τα δεσμά ενός κόσμου καταπιεστικού, παραπλανητικού και πολλές φορές αμείλικτα φονικού. Κοιτάμε να μην έρθουμε ποτέ σε αντίφαση μεταξύ των σκοπών και των μέσων. Και προχωράμε. Με πίστη, όραμα και αποφασιστικότητα.

 

Υ.Γ1. Με το τέλος της προηγούμενης σχολικής χρονιάς μαζί με συναδέλφους είπαμε να αφιερώσουμε την επόμενη στον πόλεμο ενάντια στην ανάπτυξη του φασισμού. Το παραπάνω κείμενο είναι κάτι σαν πρόλογος σε μια επόμενη σκέψη. Στην ανάπτυξη ενός εκπαιδευτικού δικτύου προς τον σκοπό αυτό. Όπου θα αναπτυχθούν και θα ανταλλαγούν προτάσεις και συνεργασίες. Σύντομα θα αναρτήσω ένα κάλεσμα και περιμένω ήδη από όλους κι όλες σας ιδέες.

Υ.Γ.2 Ευχαριστώ τον συγγραφέα του Παρατηρήσεις για την ανάπτυξη του ναζισμού στα σχολεία  που με παρακίνησε ουσιαστικά με το κείμενό του να γράψω τελικά τις σκέψεις μου.

 

Ο δάσκαλος που δίδαξε δημοκρατία. Η απεργία πείνας του Γιάννη Βαγενά το 1975 « η Λέσχη

Ο δάσκαλος που δίδαξε δημοκρατία. Η απεργία πείνας του Γιάννη Βαγενά το 1975 « η Λέσχη.