Κύριε Τέλλογλου, Μετά από τέσσερα χρόνια κρίσης ούτε μένω ούτε φεύγω από την αγορά εργασίας. Λέω να την ανατρέψω.

Με ρωτάει το τρέιλερ της εκπομπής του Τέλλογλου: «Μετά από 4 χρόνια κρίσης μένεις ή φεύγεις από την αγορά εργασίας»; Αφενός μου απευθύνει άμεσα τον λόγο κι αφετέρου δεν λέει: «μένεις ή φεύγεις από τη χώρα;» ή ακόμα πιο εθνομελό: «μένεις ή φεύγεις από την πατρίδα;».

Ήταν μια πραγματικά ευχάριστη έκπληξη το ότι ο Τέλλογλου του ΣΚΑΙ_ΝΑΖΙ και των φακέλων του Παπαγελάς λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Φυσικά, δεν έχει πλέον πρόβλημα, αφού τα πράγματα έχουν τόσο πολύ χάσει την όποια επίφασή τους, που η επίκλησή τους αφορά πλέον μόνο τύπους σαν τον σαμαροβενιζέλο, το φασιστικό παρεάκι τους και κάτι κιτς φιγούρες όπως ο Αυτιάς, όταν απευθύνονται στην αγελαία πελατεία τους για να αποδεχτεί ησύχως, ίσως και με ανακούφιση, την κατάσταση έκτακτης ανάγκης και εξαίρεσης.

Μου ορίζει λοιπόν απερίφραστα ο Τέλλογλου τι ακριβώς είμαι: εμπόρευμα στην αγορά εργασίας. Και με ρωτά τι  ακριβώς σκοπεύω να κάνω με αυτό το ιδιότυπο εμπόρευμα που κουβαλάω στο μυαλό μου ή στα χέρια μου. Πού με συμφέρει να το πουλήσω; Πού εκτιμώ ότι θα πιάσω την καλύτερη δυνατή τιμή;  Θα μείνω ή θα φύγω από την «αγορά»; Σε αυτό το θέμα είμαι μόνος μου μέσα στον πλανήτη και καλά θα κάνω να αποφασίσω σύντομα και ορθά.

Ο Τέλλογλου είναι καλός υπάλληλος  και έξυπνος και τα αφεντικά για τα οποία κάνει τέτοια «ερευνητικά ρεπορτάζ» ακόμη εξυπνότερα. Γνωρίζουν ότι σύντομα το παραμύθι του πολίτη και  του κοινωνικού κράτους (ποιος ξέρει; Ίσως και του έθνους, όταν αυτό κριθεί απαραίτητο)  θα πάψουν να το απαγγέλλουν στα σοβαρά ακόμα και οι αυτοαποκαλούμενοι φιλελεύθεροι – εθνικόφρονες και ότι πολύ σύντομα θα πρέπει να αρχίσουν να απαγγέλλουν το νεοφιλελεύθερο παραμύθι της ατομικής ευθύνης και της ατομικής επιλογής.

Το νέο αυτό αφήγημα, άλλωστε, έχει ήδη αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά στην παιδεία και την υγεία, τους πυλώνες δηλαδή της μέχρι σήμερα εννοούμενης δημόσιας – κρατικής υπόστασης. Εσύ που θα «επενδύσεις» στην εκπαίδευσή σου κοίταξε να επενδύσεις σοφά, έτσι ώστε να βρεις μια θέση στην «αγορά εργασίας», που βεβαίως αγοράζει όλο και πιο σπάνια και όλο και πιο φτηνά. Αλλιώς, λυπούμαστε, το ερώτημα του Τέλλογλου δεν σε αφορά καν. Εσύ πάλι που αρρώστησες όλο και κάποιες λάθος επιλογές θα έκανες: μα θα κάπνιζες, ή θα έτρωγες πολύ ή λίγο, ή δεν θα ασκούσουν  αρκετά, ή θα ήσουν άτυχος και γεννήθηκες σε εξαθλιωμένη οικογένεια, ή πιάστηκες κορόιδο και δεν έκανες ιδιωτική ασφάλιση υγείας τότε που μπορούσες. Όπως και να’χει κοίτα τώρα τι θα κάνεις, κάνε τα κουμάντα σου να τη βολέψεις  και να επιζήσεις αν μπορείς, έτσι όπως τα κατάφερες με τις επιλογές σου.

Κι αφού εξοικειωθείς με την αποδοχή της ατομικής ευθύνης-επιλογής-ενοχής θα πρέπει  να την επεκτείνεις και στην ίδια τη φύση της εργασίας-εμπόρευμα. Να καταλάβεις αφενός ότι εσύ είσαι ο έμπορος εσύ και το εμπόρευμα και να αναλάβεις αφετέρου την αποκλειστική ευθύνη της επιτυχίας ή της αποτυχίας της ατομικής σου επιχείρησης με την επωνυμία «Πουλάω εαυτόν σε τιμή ευκαιρίας απανταχού της γης». Πρέπει να γίνουν και τα δύο ταυτόχρονα και στον ίδιο βαθμό κατανόησης. Δεν πρέπει να μείνει καμία αμφιβολία ή δεύτερη σκέψη για τον ρόλο που παίζει το κράτος και το οικονομικό σύστημα που υπηρετεί σε αυτή την ιστορία.

Ριψοκίνδυνο βέβαια, αφού υπάρχει περίπτωση να συνειδητοποιήσεις τη δύναμη που έχει αυτή ακριβώς η ιδιότητά σου ως εμπόρου κι εμπορεύματος να σαμποτάρει και να αδρανοποιήσει το ιδεολόγημα που σε θέλει «ιδιώτη», μόνο, απροστάτευτο, και γι αυτό εχθρικό κι ανταγωνιστικό προς όλους τους ομοίους σου κι όχι προς τους πραγματικούς εχθρούς σου, αυτούς δηλαδή που σε αναγκάζουν να αποδεχτείς το ερώτημα ως φυσικό και αυτονόητο και συνεπώς αναγκαίο να απαντηθεί. Ριψοκίνδυνο επίσης από την άποψη ότι μπορεί να εικονοποιήσεις τον εαυτό σου με μια βαλίτσα στο χέρι να τρέχει από «αγορά εργασίας» σε «αγορά εργασίας» για να μην μείνεις χωρίς εργασία κι αυτό να σου φέρει στον νου εικόνες προσφύγων κι οικονομικών μεταναστών που δραπετεύοντας από μια άλλη «αγορά εργασίας» ή σκυλοπνίγονται  ή φυλακίζονται σε στρατόπεδα ή σφαγιάζονται στους δρόμους αφιλόξενων χωρών. Κι αυτό με τη σειρά του να σε κάνει να υποψιαστείς ότι δεν σε χωρίζουν και πολλά από τους μετανάστες και τους «βρωμιάρηδες λαθρομετανάστες που μας παίρνουν τις δουλειές» και να αναρωτηθείς μήπως, τελικά, όλα όσα σου παρουσιάζονταν ως αληθή και αυτονόητα δεν είναι παρά απάνθρωπα και αδιανόητα.

Κύριε Τέλλογλου,

Μετά από τέσσερα χρόνια κρίσης ούτε μένω ούτε φεύγω από την αγορά εργασίας. Λέω να την ανατρέψω.

Αν είσαι «εχθρός» του Κράτους, το Κράτος το λατρεύεις.

«Να μικρύνει, να αναδιαρθρωθεί, να εξορθολογιστεί» το «σπάταλο, ανίκανο, γιγάντιο, αναποτελεσματικό, αντιπαραγωγικό, διαφθαρμένο» «δημόσιο» τσιρίζουν, γράφουν, υποστηρίζουν τα απανταχού think tanks, παπαγαλάκια, πολιτικολογούντα ανθρωπάκια και άλλα συναφή αντιπαθή ζώα. Μερικές φορές μπερδεύουν τα μπούτια τους και μιλάνε για «Κράτος» εννοώντας όμως και πάλι το «δημόσιο». Άλλες φορές πάλι οι ίδιοι δημοσιομπουρδολογούντες επικαλούνται το Κράτος εν είδει θείας αλλά και δραστικής ακαριαίας παρέμβασης («πού είναι το Κράτος; Τι κάνει το Κράτος;)

Να ξεκαθαρίσουμε, πρόχειρα ομολογουμένως, τις έννοιες. «Δημόσιο», όπως και η ετυμολογία της λέξης αποκαλύπτει, είναι οτιδήποτε αφορά ή ανήκει (προσοχή στο «ανήκει») (σ)τον «δήμο» δηλαδή τον λαό, την κοινωνία, όλους εμάς ως σύνολο αλλά και ως άτομα. Όλους; Χμμ, ίσως όχι όλους, όπως θα δούμε παρακάτω. Τέλος πάντων, τους περισσότερους από εμάς, για να συνεννοηθούμε.  Αντίθετα, «Κράτος»  είναι η θεσμική μορφή της εξουσίας. Μια λειτουργούσα οντότητα που περιστοιχίζει την ύπαρξη απ’ άκρη σ’ άκρη και που δεν εννοεί να αφήσει κανέναν τομέα ιδιωτικής και συλλογικής ζωής ακάλυπτο από την «προστασία» του. Η παρατήρηση αυτή δεν είναι καμιά φιλοσοφική τοποθέτηση αλλά απλή βιωματική εμπειρία όλων μας είτε την συνειδητοποιούμε ως τέτοια είτε όχι.

Έτσι λοιπόν, θεωρούμε τουλάχιστον ειλικρινείς και τίμιους όσους μιλούν για περιορισμό του «δημοσίου» τομέα σε αντίθεση με όσους πονηρούς ή βλάκες μεταχειρίζονται τον όρο «Κράτος» για να περιγράψουν το «δημόσιο».

Ποια είναι όμως η δουλειά του Κράτους; Να εξουσιάζει. Αλλά πώς θα το καταφέρει αυτό χωρίς να βρίσκει αντιστάσεις από τους εξουσιαζόμενους; Προσφέροντας και οργανώνοντας τον δημόσιο χώρο. Δίνοντας στους εξουσιαζόμενους μια αρκούντως ικανοποιητική αίσθηση ελευθερίας χρήσης του δημόσιου χώρου και των λεγόμενων «δημόσιων αγαθών» όπως η παιδεία, η υγεία, η ενημέρωση, το νερό και η ενέργεια. Γι αυτό, άλλωστε, υπάρχει και η θεσμοθέτηση των φόρων. Ο καθένας μας, λέει το Κράτος δια του Συντάγματος, προσφέρει όσα οι δυνάμεις του του επιτρέπουν στο Κράτος, προκειμένου με τη σειρά του να μας τα επιστρέφει – το λένε και κοινωνικό μισθό – κι έτσι να ικανοποιεί κάποιες από τις βασικές μας ανάγκες.

Ποιος μιλάει;

Σήμερα σε καθημερινή βάση ακούμε διάφορους δημοσιολογούντες να μιλούν και να απαιτούν «λιγότερο κράτος». Ποιοι είναι αυτοί; Μήπως τίποτα αναρχικοί, αναρχοκομμούνια,  αριστεροάπλυτοι και τα τοιαύτα; Ησυχάστε. Πρόκειται καταρχάς για τους ίδιους τους εκπροσώπους του Κράτους. Υπουργοί, Πρωθυπουργοί, βουλευτές και βολευτές, δημοσιογράφοι και δημιολάγνοι. Σειρά παίρνει το αφάν γκατέ της κοινωνίας: τραπεζίτες, καθηγητές, καθηγητίσκοι, επιχειρηματίες, τοκογλύφοι, επαγγελματίες εκβιαστές, εκδότες, μεγαλο-μικρο εργολάβοι, εκπρόσωποι λεσχών (συμπεριλαμβανομένων και των χαρτοπαικτικών με την ευρεία έννοια), οίκων (ίσως κα ανοχής αλλά σίγουρα ενοχής) και άλλων τέτοιων κοινωνικά ισχυρών ομάδων. Ομάδες όμως που στηρίζουν το Κράτος και βέβαια το Κράτος τους ανταποδίδει τη στήριξη και με το αζημίωτο. Γενικότερα, αυτοχρήζονται «εχθροί του Κράτους» αυτοί που το αποτελούν, αυτοί που το στηρίζουν αλλά κι αυτοί που επωφελούνται από αυτό. Αυτοί, που όσο περισσότερο φωνάζουν για λιγότερο κράτος, τόσο περισσότερο το αποζητούν σαν ερωμένες σε οίστρο. Μα τέτοια αυτοκτονική τάση, βλακεία, αχαριστία και ανωμαλία; Μάλλον όχι.

Ποιος χρειάζεται λιγότερο «Κράτος»; Πάντως όχι οι «εχθροί» του.

Μήπως η απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση βρίσκεται στη «λάθος» χρήση της λέξης Κράτος; Μήπως δηλαδή, οι «εχθροί του Κράτους» δεν εννοούν το Κράτος-Κράτος, αλλά το Κράτος-Δημόσιο;  Ας δούμε τα γεγονότα. Και για να μην τρέχουμε στο παρελθόν, ας δούμε τα φρέσκα. Τι ακριβώς κάνει το Κράτος; Γιατί το κατηγορούν οι «εχθροί» του;

• Το Κράτος νομοθετεί και απαιτεί από όλους μας (όχι όλους-όλους, κάποιους όλους) την αύξηση των φόρων την ίδια στιγμή που πετσοκόβει όλες (όλες-όλες) τις παροχές του προς εμάς.
• Το Κράτος νομοθετεί την μείωση των φόρων των λίγων, πλην όμως ισχυρών, προυχόντων.
• Το Κράτος νομοθετεί και δανείζεται υπέρογκα ποσά για να «διασώσει» το τραπεζικό σύστημα – που τυπικά δεν είναι Κράτος – αλλά το χρέος της διάσωσής τους το μεταβιβάζει στους υπηκόους του.
• Το Κράτος νομοθετεί τη φτωχοποίηση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα νομοθετεί και τις «ευκαιρίες της κρίσης» για τους λίγους (μείωση μισθών, μείωση συντάξεων, ελαστικοποίηση ωραρίου, κατάργηση συλλογικών συμβάσεων, «απελευθερώσεις» κάθε είδους – επαγγελμάτων, απολύσεων ακόμα και των ηθών –   fast-track, «αξιοποιήσεις», ΣΔΙΤ, κλπ).
• Το Κράτος νομοθετεί την πώληση-αξιοποίηση της Δημόσιας περιουσίας (ναι, αυτής που ανήκει σε όλους μας και όλοι μας μπορούμε να κάνουμε χρήση της) όχι σε κάποιο άλλο Κράτος αλλά σε κάποια συγκεκριμένα φυσικά και νομικά πρόσωπα.
• Το Κράτος νομοθετεί την απαξίωση κάθε δημόσιου οργανισμού και θεσμού, με αποτέλεσμα να το καθιστά φτηνό ως εμπόρευμα κι ευάλωτο στην κατασυκοφάντηση και την επίθεση της αγοράς.

Ώστε λοιπόν το Κράτος «νομοθετεί». Και μάλιστα νομοθετεί προς όφελος των «εχθρών» του. Κάτι δεν πάει καλά εδώ. Ή το Κράτος βρίσκεται σε παράκρουση κι έχει αυτοκτονικούς ιδεασμούς ή οι «εχθροί» του, που το μάχονται λυσσαλέα, είναι κρετίνοι. Αλλά τίποτα από τα δύο δεν συμβαίνει και χαίρουν άκρας πνευματικής υγείας και οι δύο. Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει είναι ότι Κράτος και «εχθροί του Κράτους» έχουν συμμαχήσει με σκοπό να αφανίσουν οτιδήποτε δημόσιο από προσώπου γης. Μπορούν και το κάνουν. Παραπλανώντας, εκβιάζοντας, συκοφαντώντας, ξεπουλώντας τον δημόσιο χώρο (όσος υπήρχε) και, όταν χρειαστεί, καταστέλλοντας.

Ποιος χρειάζεται περισσότερο Κράτος; Οι «εχθροί» του.

Φτάσαμε και στην κυρίαρχη λειτουργία του Κράτους. Στο μονοπώλιο της βίας. Από τη στιγμή που το Κράτος δεν προτίθεται πλέον να λειαίνει την όξυνση των αντιστάσεων των κυριαρχούμενων ούτε καν κρατώντας κάποια προσχήματα, ψιχία κοινωνικών παροχών και δημόσιων αγαθών, η μόνη λύση στην αντιμετώπιση της όλο και διογκούμενης κοινωνικής δυσαρέσκειας δεν είναι άλλη από το να επικαλεστεί τη βοήθεια της αδελφής του: της Βίας. Την ώρα που επιδράμει ληστρικά στις τσέπες των φορολογούμενων και στα δικαιώματα των εργαζομένων,  τη στιγμή που ασκώντας την πολιτική του (του αφανισμού κάθε τι δημόσιου προς όφελος του ιδιωτικού κεφαλαίου) αφήνει πίσω του στρατιές εκατομμυρίων ανέργων, εκατοντάδων χιλιάδων ανασφάλιστων κι απελπισμένων, τα ποσά που μαζεύει δεν τα διαθέτει-επιστρέφει ως κοινωνικό μισθό, αλλά τα επενδύει σε εξοπλισμούς καταστολής του πλήθους. Το Κράτος δεν απλώνει τα ξερά του πάνω στους μισθούς των ένστολων.

Κλείνει το μάτι στο νεοναζισμό τον οποίο συστηματικά εκτρέφει (να’χουμε κάτι ακόμα να φοβόμαστε όσοι αντιδρούμε εκτός από τα γκλομπ, τα χημικά, τις Αύρες και τις συλλήψεις) καλλιεργεί το μίσος για το ξένο, την καχυποψία για τον πλησίον, την απελπισία και την ηττοπάθεια για το μέλλον και τους αγώνες.

Το Κράτος καταστέλλει. Το δημόσιο και τα αγαθά. Τα δικαιώματα και την ελευθερία. Τα όνειρα και την ελπίδα.

Αν είσαι «εχθρός» του Κράτους, το Κράτος το λατρεύεις.