Κέντρα αριστείας, η πειραματική νεύρωση της εκπαίδευσης και τα στρατόπεδα σχολικής εργασίας

Κάποιοι μαθητές και μαθήτριές μου θα δώσουν εξετάσεις (αν δεν έδωσαν ήδη, δεν ξέρω) για να περάσουν στα «κέντρα αριστείας» πρότυπα σχολεία-γυμνάσια. Γεμάτα άγχος με ενημέρωσαν ότι στις εξετάσεις αυτές εξετάζονται και στη Φυσική και ότι πέρσι είχε πέσει «φως» και «ηλεκτρομαγνητισμός».

Ακολουθώντας καθ’ όλη τη χρονιά ευλαβικά τα ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ και τη θεωρητική παιδαγωγική στήριξη που προσφέρει το βιβλίο του δασκάλου σε συνεννόηση με τα παιδιά αποφασίσαμε από την αρχή της χρονιάς με ποια κεφάλαια θα ασχοληθούμε, μιας και είναι ανέφικτη η διδασκαλία όλης της ύλης, όπως ακριβώς ομολογούν και οι συγγραφείς του βιβλίου. Αυτό βέβαια στην περίπτωση που ακολουθήσεις το παιδαγωγικά αποδεκτό διδακτικό μοντέλο και προτιμήσεις την εμβάθυνση, την άσκηση στην περιέργεια, στην παρατήρηση, στην κριτική σκέψη, στη συνεργατικότητα, στην ανακάλυψη της γνώσης παρά την απομνημόνευση, την επίδειξη πειραμάτων ή και καθόλου πειραμάτων (συμβαίνει κι αυτό) οπότε και βγαίνεις «καθαρός» και ίσως και να καλύψεις όλη την ύλη.  Έτσι λοιπόν προκύπτουν πολλά προβλήματα και προβληματισμοί.

Οι μαθήτριές μου και οι μαθητές μου καλούνται να εξεταστούν εφ’ όλης της ύλης της Φυσικής τη στιγμή που δεν την έχουν διδαχτεί (όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών της Ελλάδας, αν όχι όλοι). Κι έτσι κάποιοι από αυτούς δίνουν ήδη χρήματα για ιδιαίτερα στη Φυσική, προκειμένου να εξεταστούν. Κι αυτό είναι το ένα. Από εδώ βγαίνουν κι άλλα στη φόρα.

Οι 12χρονοι μαθητές γίνονται αποτιμητές της χρησιμοθηρικής, ανταλλακτικής αξίας της γνώσης: «Μα, ο ηλεκτρομαγνητισμός είναι περισσότερο σπουδαίο κεφάλαιο από το αναπνευστικό σύστημα ή το κυκλοφορικό», λένε εμφατικά και γεμάτα σιγουριά κάνοντας τον Αϊνστάιν και γενιές παιδαγωγών να στριφογυρίζουν στον τάφο τους.  ‘Η: «Α, ναι για πείτε αυτό! Κάτι τέτοιο έπεσε και πέρσι στις εξετάσεις!»Στο σπίτι οι γονείς πελάτες του εμπορεύματος με ανταλλακτική αξία «γνώση» τρελαίνονται στην ιδέα ότι τα παιδιά τους μπορεί να μην πετύχουν στις εξετάσεις εισαγωγής στα «κέντρα αριστείας» εξαιτίας μιας εμμονής σε παιδοκεντρικές – μαθητοκεντρικές αγκυλώσεις που ονομάζουν κάποιοι άχρηστοι «παιδαγωγικές προσεγγίσεις».

Αυτά που μέχρι χθες ο καταρτισμένος και ο μερακλής δάσκαλος έκανε με καμάρι και κόπο μέσα στην τάξη τείνουν να μετατραπούν σε στίγμα και ντροπή. Η εκπαιδευτική πολιτική στέλνει αντιφατικά σήματα στα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας (μαθητές, δασκάλους, γονείς) κάνοντάς τους όλους να βιώνουν «πειραματική νεύρωση» και το όλο εκπαιδευτικό σύστημα να παρουσιάζεται ως μια προσωπικότητα τύπου Τζέκιλ και  Χάιντ. Από τη μια δεν έχει αναθεωρήσει τους σκοπούς και τους στόχους της εκπαίδευσης και τα αναλυτικά προγράμματα προς την εντατικοποίηση, το ξεσκαρτάρισμα, το ντρεσάρισμα, τη μετρήσιμη αποτελεσματικότητα και τον μπιχεβιορισμό και από την άλλη όλες της οι πολιτικές ωθούν προς αυτές τις κατευθύνσεις.

Θα πει βέβαια κάποιος ότι η αναδιάρθρωση-εξάρθρωση της εκπαίδευσης βρίσκεται ακόμα στα πρώτα βήματά της και δεν έχει εξολοθρεύσει ακόμα τα αναχρονιστικά κατάλοιπα μιας κάποιας προοδευτικής και ανθρωποκεντρικής παιδείας. Σωστό. Αλλά υποψιάζομαι ότι βρίσκεται και κάτι ακόμα πιο ποταπό πίσω από αυτή την πρακτική της κυβερνητικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Αφήνοντας τα πράγματα να σέρνονται, χωρίς η ίδια να απαγορεύσει ρητά ή έστω να ανακαλέσει τον όποιο προοδευτισμό στα πλαίσια της εκπαίδευσης, ουσιαστικά περιμένει όλο το εκπαιδευτικό οικοδόμημα να καταρρεύσει από μόνο του κάτω από το βάρος των αντιφάσεών του, των γονεϊκών διαμαρτυριών για τη μη μετρήσιμη, ανταλλάξιμη, χρησιμοθηρική αποτελεσματικότητά του, της παραίτησης των εκπαιδευτικών, πραγματικής ή και ηθικής, έτσι ώστε σαν ώριμο φρούτο να πέσει στα χέρια αρπάγων ιδιωτικών συμφερόντων, αγοραστών και πωλητών της γνώσης. Εκεί, καθοριστικό ρόλο θα παίξει η διαβόητη «αξιολόγηση».

Ύστερα το γενικό σιωπητήριο θα έχει επιβληθεί, η μεταμόρφωση του σχολείου σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας θα έχει συντελεστεί. Η εικόνα (του σχολείου, του δασκάλου, του μαθητή) και η διαχείρισή της θα είναι η ύψιστη μέριμνα της δουλειάς μέσα στη σχολική αίθουσα, κι ίσως κι έξω από αυτήν, η οποία θα έχει μετατραπεί πλέον σε ένα εξαντλητικό εργοτάξιο κοινωνικού δαρβινισμού και αποκλεισμού.

Και σε μένα και σε σένα, δάσκαλε, δεν θα έχει απομείνει παρά ο δρόμος της αντίστασης ή της παραίτησης.

Κουρέλια να κρύβουν τα κουρέλια

Η παράταση του ωραρίου λειτουργίας των εμπορικών καταστημάτων τη συγκεκριμένη ημέρα, είχε απόλυτη επιτυχία, αφού χιλιάδες κόσμου επισκέφτηκαν το κέντρο της Αθήνας και έδωσαν στη Πρωτεύουσα μία εικόνα αναζωογόνησης. Οι πωλήσεις μπορεί να μην ήταν ανάλογες με τη προσέλευση των επισκεπτών, αλλά το αποτέλεσμα επιβεβαιώνει ότι η συμμετοχή των ανοικτών εμπορικών καταστημάτων δημιουργεί πάντα συγκέντρωση κόσμου με διάθεση να δει τις βιτρίνες και να διασκεδάσει με μικρές «έξυπνες» αγορές.» (από εδώ)

Η γριά άρρωστη ετοιμοθάνατη κυραΠρωτεύουσα που ζέχνει από τους πόρους της σαπίλα, ανθρωπίλα, αδιαφορίλα και νεοπλουτίστικη φτωχίλα στολίστηκε με «χιλιάδες κόσμου» που σέρνονταν από δρόμο σε δρόμο σέρνοντας μαζί τους κουτσούβελα και γιαγιαδοπαππούδες να θαμπωθούν από τα μισερά φώτα των βιτρινών που πίσω τους έστεκαν απλήρωτες θαμπές φιγούρες μισές άνθρωποι μισές άψυχες κούκλες με το μυαλό στο άρρωστο παιδί, στα πόδια που πονάνε, στα νοίκια που τρέχουν, στην άνεργη αδελφή, στο αφεντικό που λοξοκοιτά να δει αν το χαμόγελο είναι ακόμα καρφωμένο πίσω από το παλιό χαλασμένο βρωμερό κραγιόν στο στόμα (στόμα στεγνό, σφιγμένο που μισεί και θέλει να δαγκώσει όταν δεν κυρτώνει μοιρολατρικά κι αδιάφορα).

Η βρωμιάρα στρίγγλα μισητή άρρωστη γριά κυραΠρωτεύουσα αναζωογονείται βέβαια από κάτι τέτοια θλιβερά πλήθη κι από αυτόν το ζόφο της αγοράς, μιας ταιριαστής στην κατάσταση αγοράς, μιας αγοράς ντεμέκ, αφού σχεδόν κανείς δεν αγοράζει, αλλά το πλήθος ανοίγει τα ρουθούνια και οσφραίνεται πεινασμένο ή και ονειροπολεί την δυνατότητα και το «όνειρο» μιας αγοράς. Η βρωμιάρα στρίγγλα μισητή άρρωστη γριά κυραΠρωτεύουσα γίνεται ακόμα πιο βρωμιάρα στρίγγλα μισητή άρρωστη γριά.

Σε μια τέτοια άρρωστη πόλη αρμόζει φυσικά η ιδέα ότι «η συμμετοχή των ανοικτών εμπορικών καταστημάτων δημιουργεί πάντα συγκέντρωση κόσμου με διάθεση να δει τις βιτρίνες και να διασκεδάσει με μικρές «έξυπνες» αγορές.» Ο κόσμος συγκεντρώνεται για να διαμαρτυρηθεί. Να διεκδικήσει. Να ανατρέψει. Να χτίσει. Ο κοσμάκης συγκεντρώνεται με «διάθεση να δει τις βιτρίνες». Ο κοσμάκης  «διασκεδάζει με μικρές έξυπνες αγορές».

Κοσμάκης στους δρόμους να κρύβει τους άστεγους, τους ταλαίπωρους, τους φτωχούς, τους εκμεταλλευόμενους. Να κρύβει τον εαυτό του. Κουρέλια να κρύβουν τα κουρέλια.

Λευκές νύχτες. Αποτρόπαιες. Διαφωτιστικές.

Προσπαθούν. Θέλει προσπάθεια η παραίτηση.

Ο Γιώργος και η Άννα προσπαθούν. Που θα πει δουλεύουν. Μέρα-νύχτα. Ή μάλλον αυτός μέρα, αυτή νύχτα. Δεν ξέρουμε τι σχέση έχουν μεταξύ τους. Μπορεί να είναι παντρεμένοι. Αυτό που ξέρουμε είναι πως δεν είναι σύντροφοι. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Δεν τρώνε καν μαζί. Είναι δυο άνθρωποι που ζουν (;) στο ίδιο σπίτι ο καθένας μόνος του. Παράλληλες ζωές. Οι ματιές τους συναντιούνται σπάνια. Στερούνται την ανθρώπινη επαφή. Την κουβέντα που κάνουν οι άνθρωποι όταν κόβουν μια φέτα ψωμί ή όταν ψήνουν τον καφέ τους.  Τη σαρκική απόλαυση. Τον κοινό βραδινό ύπνο. Αγκαλιάζουν έναν σκύλο κουλουριασμένοι ο καθένας στην πλευρά του, ο καθένας την ώρα που οι «προσπάθειές» τους τους έχουν καταδικάσει. Τι όνειρα να συντροφεύουν τον ύπνο τους;

Προσπαθούν. Για κάτι καλύτερο. Κάτι καλύτερο από τι; Οτιδήποτε θα μπορούσε να είναι καλύτερο από αυτό που έχουν, αλλά και πάλι, ξέχασαν ποιο είναι το καλό, πώς θα μπορέσουν να ‘βρουν το καλύτερο; Ξέχασαν από πού ξεκίνησαν και για πού είχαν βάλει πλώρη. Κινούνται στον αέναο ρυθμό της μοναξιάς και της αποξένωσης. Της παραίτησης και της λήθης.

Προσπαθούν. Θέλει προσπάθεια η λήθη.

Αυτόματα ρομπότ. Αγόγγυστα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αυτή νοσοκόμα ή κάτι τέτοιο. Αυτός γυμναστής. Ναι, ξέρω, θα μπορούσε να είναι ο καθένας από μας τους αθώους, τους τίμιους βιοπαλαιστές. Δεν είναι δα και τίποτα μεγαλοστελέχη. Τι ωραία που ταυτίζεσαι μαζί τους! Κοίτα τι καλά που αποδέχονται την πραγματικότητα, αυτοί, οι ήρωες της καθημερινότητας! Δεν γκρινιάζουν, δεν μεμψιμοιρούν. Απλώς σφίγγουν τα δόντια τις λίγες δύσκολες στιγμές. Αυτοί είναι οι κύριοι των υπάρξεών τους. Είναι ό,τι κάνουν. Ό,τι υποχωρήσεις έχουν κάνει κι οτιδήποτε από το οποίο σκοπεύουν να παραιτηθούν μέχρι το τέλος.

Προσπαθούν. Θέλει προσπάθεια η παραίτηση.

Θέλει προσπάθεια ακόμα κι αυτό το μηχανικό-αμήχανο φιλί στην πόρτα. Το χαμόγελο που μοιάζει με δάκρυ.

Προσπαθούν. Η καλή εταιρεία τους σκέφτεται και θα τους ανταμείψει. Όπως ο καλός και φιλεύσπλαχνος θεός ανταμείβει τους υπομονετικούς κι ενάρετους δούλους του. Στην άλλη ζωή.

Προσπαθούν. Και μη νομίζεις ότι είναι οι μόνοι. Προσπαθούν. Όπως όλοι μας. Και μην κάνεις πως δεν κατάλαβες.  Η προσπάθεια κι η αποδοχή της είναι το μόνο βέβαιο, μοιραίο κι αδιαμφισβήτητο. Εκτός από τον θάνατο.

Προσπαθούν. Θα πληρώσουν μικρότερο λογαριασμό αυτόν τον μήνα.

Προσπαθούν. Κι όσο περισσότερο προσπαθούν, τόσο θα χρειάζεται να προσπαθούν.